Raporda dijital teknolojiler ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki analiz edilerek Türkiye’de dijital dönüşüm için yapılması gerekenler vurgulanıyor.
ODTÜ İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erol Taymaz tarafından hazırlanan raporun amacı Türkiye’de dijital teknoloji sektörlerinin gelişimini incelemek, dijital teknolojiler ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi ülke ve firma düzeyinde analiz etmek ve dijital teknoloji sektörlerinin gelişimi için strateji ve politikalar önermek.
Raporda özetlenen Türkiye’de dijital teknoloji sektörlerinin durumu:
- Dijital teknoloji sektörlerinin ekonomi içindeki payı artıyor (özellikle Yazılım sektörü).
- Dijital teknoloji sektörlerinin payı OECD ülkelerine göre düşük.
- Dijital teknoloji sektörleri diğer sektörlerden daha üretken (ortalama 2 kat).
- Dijital teknoloji personeli istihdamı toplam istihdamın yaklaşık %1'i.
- Dijital teknoloji personeli ücretleri diğer personelden ortalama 2 kat daha yüksek.
- Dijital teknoloji sektörlerinin dünya ticareti içindeki payı düşük (tüketici elektroniği hariç).
- Patent sayısında artış olmakla birlikte uluslararası teknoloji işbirliklerine katılım yeterli değil.
- Üretkenliği artıran dijital teknolojilerin yaygınlaşma düzeyi yeterli değil.
- “Satın alınabilirlik” (affordability) ve alt yapı açısından Türkiye’nin konumu görece iyi.
Dijital teknolojiler ve ekonomik büyüme ise şu şekilde özetleniyor:
- Ülkeler arası karşılaştırmalara göre dijital teknolojilerin yaygınlaşması ve ekonomik büyüme arasında pozitif ilişki var.
- Çin tüm dijital teknoloji ürünlerinde küresel ihracat payını artırmış, bu artış 2010’dan sonra durmaya başlamıştır.
- ABD, Almanya, Hollanda, İrlanda, Tayvan ve Kore ihracat paylarını ve rekabetçi güçlerini korumuştur. Vietnam ve Polonya son yıllarda dijital teknoloji ihracatında paylarını artırmıştır.
- İrlanda ve Hindistan bilgisayar hizmetleri alanında en başarılı ülkeler olmuştur.
- Dijital teknolojilerin geliştirilmesinde başat rolü gelişmiş ülkeler oynamaktadır. (Japonya, ABD, Almanya, Fransa, İngiltere, Hollanda)
Türkiye'de dijital teknolojilerin etkisi ise şu şekilde:
- Üretim ve satışa yönelik teknolojilerin üretkenlik ve büyümeye pozitif etkisi var.
- Dijital teknoloji kullanımını olumlu etkileyen firma özellikleri: Girişim büyüklüğü, işgücü niteliği (yüksek ücretler), sermaye yoğunluğu, ithalat yoğunluğu, yabancı sermayeli firma
- Bilişim teknolojisi uzmanı istihdam eden firmaların üretkenliği, bu personeli istihdam etmeyen firmalardan ortalama %3.6 daha yüksek.
- İlgili teknolojiyi kullanan ve kullanmayan firmalar arasında üretkenlik farklılığı var: ERP, CRM, SCM, Açık kaynak OS, RFID, bulut bilişim, genişbant mobil cihaz kullanan, sabit bağlantı hızı 100 Mb/s’dan fazla olan firmaların üretkenlikleri diğer firmalara göre daha yüksek.
Dijital dönüşüm için kamu politikalarında gerekli araçlar olarak şunlar gösteriliyor:
- Etkin, güvenilir ve her yerden erişilebilir geniş bant iletişim ağ ve hizmetleri yaygınlaştırılmalı, yeni nesil erişim altyapılar tüm haneleri ve firmaları kapsayacak şekilde geliştirilmelidir.
- Dijital teknolojiler bilgiye dayandığı için, herkesin özgürce bilgiye erişimini ve İnternet açıklığını (“openness”) güvence altına alacak hukuki düzenlemeler yapılmalıdır. Kişisel verilerin etkin bir şekilde korunması ve İnternet güvenliği sağlanmalıdır.
- Dijital teknolojilerin ürün, süreç ve iş modellerinde köklü dönüşümlere yol açtığı dikkate alınarak, düzenlemelerin de yeni koşullara göre esnek olması sağlanmalıdır.
- Mevcut koşullarda büyümenin motoru görevini üstlenen otomobil ve makine gibi “orta yüksek teknoloji” ve tekstil ve hazır giyim gibi “emek yoğun” sektörlerde dijital teknolojiler hızla yaygınlaştırılmalıdır.
- Özellikle KOBİ'lerde dijital teknolojilerin hızla yaygınlaşması desteklenmelidir.
- Gerekli işgücünün yetiştirilmesi ve bu sektörlerin talep sürekliliğinin sağlanması gereklidir. (Türkiye’de bilişim teknolojileri uzmanlarının toplam istihdam içindeki payı %1.06. OECD ortalaması %3.64, Finlandiya %6.24)
- Araştırmacıların ve firmaların uluslararası yenilik ağlarına aktif olarak katılması sağlanmalıdır.
- İnsan gücü, fiziki altyapı ve sabit sermaye yatırımları önemli ölçüde artırılmalıdır.
Raporda Türkiye’nin önündeki seçenekler için sunuluyor:
- Kamu politikası ve şirket stratejilerinde dijital dönüşüm odaklı gelişme sağlanamaması durumunda Türkiye’nin rekabet gücünün zayıflaması, uluslararası işbölümünde gelişmekte olan ülkelerin gerisinde kalması söz konusu olacaktır.
- Dijital teknolojilerin mevcut sektörlerin üretkenliğini artıracak şekilde yaygınlaştırılması durumunda Türkiye Avrupa’nın “üretim üssü” olarak uluslararası iş bölümündeki konumunu ve gelişmiş ülkeler ile aradaki farkı koruyabilecektir.
- Dijital dönüşümün sağlanması durumunda Türkiye'nin uluslararası iş bölümündeki konumu iyileşecek, hızlı ve sürdürülebilir büyüme sağlanabilecektir.
Türkiye için uygun olan bu seçeneğin gerçekleştirilmesi için:
- Nitelikli işgücünün oluşturulması gereklidir.
- Fiziki altyapı ve sabit sermaye yatırımları önemli ölçüde artırılmalıdır.
- Dijital dönüşümü sağlayacak strateji ve politikalar sistemli ve sürekli uygulanmalıdır.
